تکنیک پینچ
تکنیک پینچ یا انگشتی به نام تکنیک شستی نیز عنوان می‌شود؛ چون در این تکنیک از انگشت شست استفاده بیشتری می‌شود. اگر به هنر سفالگری و ساخت سرامیک علاقه‌مند هستید و به چرخ سفالگری دسترسی ندارید، تکنیک های ساخت بدنه با دست برای شما مناسب است. همچنین اگر بدنه های دفرمه برای شما جذاب است و اثر انگشتان دست هنرمند روی محصولات سفالی، ذوق هنری شما را برمی‌انگیزد؛ ادامه‌ی این آموزش به شما پیشنهاد می‌شود. برای ساخت بدنه با دست از ابزار های گوناگونی استفاده می‌شود و در همه تکنیک ها کاربرد دارند که با برخی از آن‌ها آشنا میشوید.
آشنایی با لوازم مورد نیاز برای ساخت بدنه با دست
ابزار های اسکورینگ (scoring tool): ابزار های اسکورینگ یا خراشنده لوازمی هستند که سطح سفال را خراش می‌دهند و سطحی متخلخل به وجود می‌آوردند.
ابزار های اسکرپر (scraper tool): اسکرپر ، کاهنده یا زداینده ابزار هایی هستند که لایه هایی نازک از سطح سفال برمی‌دارند. این نوع ابزار با اندازه های متفاوتی در بازار موجود است و با توجه به نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چسب گل: خرده گل های اضافی را کاملا خشک کنید، سپس آن ها را با مقداری آب ترکیب کنید تا مخلوطی همگن به دست آید. به این ترکیب، چسب گل می‌گویند.
دیگر لوازم مورد نیاز برای ساخت بدنه سرامیکی
- گل سرامیک
- سیم برش گل
- کاسه آب و اسفنج
تکنیک پینچ برای ساخت محصولات مدوّر مناسب است. اگر قصد ساختنِ ماگ ، لیوان ، فنجان یا کاسه دارید، پینچ به شما توصیه می‌شود.
برای تکنیک انگشتی نیز، مانند بقیه تکنیک ها که در ادامه باهم یاد می‌گیریم؛ ورز دادنِ گل بسیار مهم است. در جلسه اول آموزش باهم یاد گرفتیم که چگونه ورز دهیم.
آموزش مرحله به مرحله تکنیک پینچ
- گل را به اندازه کافی ورز دهید و با استفاده از سیم برش، مقدار مورد نیازی از گل را برش دهید. بعد از برش دادن، وسطِ گِل را بررسی کنید؛ اگر حباب هایی وسط گل وجود داشت، مجدد به ورز دادن ادامه دهید. اگر ورز دادن به اندازه کافی انجام نگیرد، ممکن است بعد از پخت روی بدنه ترک ایجاد شود.
اگر قصد دارید محصولاتی یک شکل بسازید، بهتر است گل هایی که برش می‌دهید، هم‌وزن باشند.
- گلِ برش خورده را در یک دست بگیرید و با دستِ دیگر به آن ضربه بزنید، تا گل به حالتِ چانه در بیاید.
نکته: در تمامی مراحلِ فرم‌دهی به گِل، و در صورتِ سفت شدنِ آن مجازید که با استفاده از آب، گِل را نرم تر کنید. برای اینکار انگشتان خود را با آب مرطوب کنید و سپس به فرم‌دهیِ گِل بپردازید و از اضافه کردنِ مستقیمِ آب به گِل خودداری کنید.
- بعد از مرطوب کردنِ انگشتِ شست؛ چانه گِل را در دست بگیرید و با همان انگشتِ شست، شروع به فشار دادن و فرم دادن به گل کنید. در این مرحله چهار انگشتِ دیگر، دیواره های بیرونیِ بدنه را نگهداری می‌کنند.
- این عمل تا زمانی انجام می‌گیرد که کف و دیواره ها به ضخامت مورد نظر برسند. ضخامت دیواره ها در تمامی قسمت ها باید یکسان باشند، و این اتفاق به طور حسی و با کسب تجربه اتفاق میفتد. با دست کشیدن دور تا دورِ لیوان سعی کنید این موضوع را بررسی کنید و در صورتِ وجودِ ناهماهنگی، آن را برطرف کنید.
ضخامتِ کفِ بدنه نیز باید به همین شکل بررسی شود.
نکته: اگر ضخامت دیواره های بدنه، بیش از حد نازک باشد؛ بعد از پخت، ترک هایی روی بدنه به وجود می‌آورد. ضخامتِ زیاد نیز مشکلاتی به همراه دارد. از لیوان های موجود الهام بگیرید و ضخامت دیواره را با آن ها تطبیق دهید.
نکته: بعد از پخت، آبِ گل خشک شده و مقداری انقباض صورت می‌گیرد. مقدار انقباض می‌تواند حدود 10 الی 25 درصد باشد. هنگام اندازه‌گیریِ ضخامت، این مورد را در نظر بگیرید.
- بعد از فرم دهی حدود 10 الی 20 دقیقه صبر کنید تا آبِ بدنه کمی خشک شود و مقاومتِ آن بیشتر شود. در این حالت ممکن است اثرِ انگشتان و ترک های ریزی روی بدنه مشاهده کنید.
اسفنج را در آب خیس کنید و آبِ آن را با دستتان کامل بگیرید. اسفنجِ مرطوب را به آرامی روی بدنه بکشید، تا ترک ها و ناهمواری ها برطرف شود. در این مرحله از تکنیک پینچ بهتر است بدنه سفالی را روی زمین قرار بدید.
نکته: در صورتی که محصولاتی مانندِ لیوان، ماگ یا … می‌سازید؛ ضروری است که کفِ بدنه کاملا صاف و تراز باشد. با قرار دادنِ بدنه روی زمین این مورد را بررسی، و نواقص را برطرف کنید.
- مرحله آخرِ تکنیک انگشتی و بقیه تکنیک هایی که در ادامه به آن می‌پردازیم، چرمینه است.
چرمینه چیست؟
بین حالتِ گلِ خیس و بیسکوییت (گل پخته شده)، حالتی وجود دارد که رطوبتِ گِل تا حد زیادی کشیده شده است، و به آن حالتِ چرمینگی می‌گویند.
برای چرمینه کردنِ بدنه سرامیکی؛ باید دور تا دورِ آن را با نایلون بپوشانید، تا در معرضِ جریانِ هوا قرار نگیرد. این کار باعث می‌شود، بدنه با سرعتِ کمتری خشک شود و از ترک خودنِ بدنه جلوگیری می‌کند.
نکته: داخلِ بدنه را نیز با نایلون های مچاله شده پر کنید (طوری که به بدنه فشار نیاید). این کار موجب می‌شود با خشک شدنِ گِل ، دیواره‌های آن خمیده نشوند.
چرمینه شدن حدود 8 الی 10 ساعت زمان می‌برد.
- بعد از چرمینه شدنِ سفال، عملِ پرداخت روی بدنه انجام می‌گیرد. برای اینکار از ابزار های کاهنده استفاده می‌شود. اگر ناهمواری هایی در بدنه مشاهده می‌کنید، بعد از چرمینه زمان مناسبی برای بهبودِ آن است.
بعد از پختِ بدنه در کوره باز هم امکانِ پرداختِ بدنه با سنباده و بقیه ابزار ها وجود دارد، ولی سخت تر می‌شود و خیلی این کار مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
بعد از این 7 مورد، نوبت به مرحله‌ی کوره چینی و پخت می‌رسد، که مبحث مفصلی است؛ و در آینده به آن می‌پردازیم.
اگر مایلید ظروف دسته دار و پایه دار بسازید، جلسات آینده این آموزش را دنبال کنید.
تکنیک پینچ یا تکنیک انگشتی (شستی) یکی از رایج ترین تکنیک های کار با دستِ سفالگری است. همان طور که بالاتر گفته شد، تکنیک شستی بیشتر برای ساخت محصولاتِ مدوّر استفاده می‌شود. اگر قصدِ ساختِ محصولاتی با دیواره های بلند دارید، این روش برای شما مناسب نیست.
با توجه به نوعِ اجرا و استفاده ویژه از انگشت شست در این تکنیک، برای ساخت محصولات با دیواره های کشیده (مانند؛ گلدان های بلند)، با محدودیت هایی رو به رو هستیم.
در ادامه‌ی این آموزش ها، و با یادگیریِ بقیه تکنیک ها، توانایی این را خواهید داشت که تمامی محصولاتِ مورد نظرتان را بسازید.
پایین، در قسمت دیدگاه ها؛ سوالات و نظرات خود را در مورد این آموزش بنویسید، تا باهم بیشتر گفتگو کنیم.