تکنیک اسلب
تکنیک اسلب یا تکنیک ورقه ای در هنر سفالگری، برای هر سفالگری که کار با چرخ انجام نمی‌دهد کاربرد دارد. همانطور که از اسمِ این تکنیک پیداست؛ ظروفِ ساخته شده با اسلب ، از ورقه های سفالی تشکیل شده است.
تخته سرو و بشقاب ساده‌ترین ظروفی هستند که با بهره بردن از این تکنیک خلق می‌شوند. اگر قصد ساختنِ جا جواهری ، بانکه یا فرم های چند وجهی دارید، با این تکنیک قادر به اجرای آن ها هستید.
تکنیک اسلب برای ساختِ ظروف بزرگتر بسیار مناسب است. اما فراموش نکنید، ظروفی که می‌سازید هر چه بزرگتر باشند، دردسر شما نیز بیشتر است!
مراحل ورقه کردن سفال با تکنیک اسلب
- پس از ورز دادنِ گل، مرحله اولِ این تکنیک، ورقه‌ای کردنِ صفحاتِ گل است. برای این کار دو روش اصلی رواج دارد.
روش اول (وردنه): روش اول و روش اصلی، صاف کردنِ گل با وردنه است. برای این کار بهتر است چانه گل را روی صفحه کار قرار دهید، و در دو طرفِ آن تخته های باریک چوب قرار دهید. هنگام صاف کردنِ گل؛ وردنه را از روی دو تخته چوب بغلتانید. این کار باعث می‌شود ضخامتِ گل در تمامِ سطوح یکسان باشد و ناهمواری نداشته باشد. با توجه به ضخامتِ مورد نظر، باید ضخامتِ تخته های خود را مشخص کنید. در تعیینِ ضخامتِ گل باید دقت داشته باشید که ضخامت بیش از حد کم یا زیاد نباشد. (حداکثر 5 میلی متر)
نکته: عملِ وردنه زدنِ گِل را با دقت و صبر انجام دهید. هنگامی که وردنه به لبه های گِل می‌رسد؛ امکانِ چسبیدنِ گل به وردنه و بلند شدنِ آن از زمین وجود دارد. به همین دلیل ترجیحا از حرکت‌های رفت و برگشتیِ وردنه در لبه های گِل خودداری کنید. هنگامِ رسیدنِ وردنه به لبه‌های گِل، حرکتِ وردنه را به سمتِ بیرون ادامه دهید و آن را بلند کنید و دوباره در مرکزِ گِل قرار دهید.
روش دوم (برش): روشِ دوم، ورقه‌ای کردنِ گِل با استفاده از سیمِ برش است. در این روش گِل را به شکل مکعب در بیاورید. سپس با استفاده از سیم برش، گِل را از مقطعِ مکعب برش دهید. این تکنیک کاربرد زیادی ندارد و ورقه‌ی گِل با این نوع برش، ناهمواری‌های بسیاری خواهد داشت. تنظیم کردنِ ضخامتِ ورقه نیز در این روش دشوار است.
- بعد از وردنه زدن، ممکن است ترک های ریز یا حباب هایی در سطح گِل ظاهر شود.
از همین رو باید بعد از صاف شدنِ گِل؛ سطحِ آب را با اسفنجِ مرطوب بمالید تا ترک ها و حباب ها برطرف شود. اگر حباب ها عمیق هستند، برای رفعِ نواقص میبایست بخش های مشکل‌دار را با ابزار خراشنده یا کاتر مخدوش کنید.
(نکته: عملِ مخدوش کردنِ گل را به صورت سطحی انجام بدید، تا از پاره شدنِ گِل جلوگیری شود.)
سپس محلِ خراشیده شده را با انگشت و به آرامی بفشارید تا صاف شود. و بعد با اسفنجِ مرطوب، مجدد روی سطح کشید تا سطحِ گِل کاملا یکدست شود.
- ابعادِ ورقه گِلی که آماده می‌کنید باید با ظروفی که می‌سازید در تناسب باشد. بهتر است تمامِ ورقه‌های لازم همزمان ساخته شوند، تا از نظرِ میزان خشکی یکسان باشند.
ورقهِ شما آماده است و بهتر است حدود 10 دقیقه در هوای آزاد خشک شود، تا بتوانید آن را بلند کنید.
ساخت تخته سرو با تکنیک اسلب
تخته سرو ساده ترین ظرفی است که با تکنیک اسلب ساخته می‌شود. برای این کار، گلِ آماده شده را باید با کاتر برش دهید و دقت کنید هنگام برش دادن کاتر را عمود بر گل حرکت دهید. از شابلون های مختلف برای برشِ تخته سرو می‌توانید استفاده کنید. این ظروف می‌تواند در فرم های دایره‌ای یا مستطیلی بریده شود.
در طراحی تخته سرو ها معمولا سوراخی برای آویزان کردنِ آن در نظر می‌گیرند. برای این کار هم می‌توانید از شابلون های دایره‌ای شکل استفاده کنید.
هر نوع شابلون پلاستیکی برای الگوبرداری و برش مناسب است.
ساخت بشقاب با تکنیک اسلب
بهترین کار برای ساختِ بشقاب به روشِ اسلب، استفاده از قالب است. از بشقاب های موجود می‌توانید به عنوانِ قالب استفاده کنید. برای قالب بهتر است از بشقاب های بیسکوییتی استفاده کنید. جنسِ بیسکوییت باعث می‌شود گِل به قالب نچسبد و به راحتی جدا شود.
نکته: اگر قصدِ استفاده از بشقاب های چینی به عنوانِ قالب دارید، باید بین گِل و قالب را با پارچه بپوشانید.
برای پهن کردنِ گِل روی قالب، ورقه‌ی گِل را بلند کنید و به آرامی روی قالب قرار دهید. برای پهن کردنِ ورقه روی قالب، گِل را به آرامی از کناره ها به مرکز بشقاب حرکت دهید و از فشار آوردن مستقیم به مرکزِ قالب خودداری کنید، چون این کار باعثِ پاره شدن یا ترک خوردنِ گل می‌شود. بعد از اینکه رطوبتِ گِل کمی گرفته شد، آن را از بدنه جدا کنید و برای چرمینه بشقاب را با نایلون بپوشانید.
ساخت ظروف چند وجهی با تکنیک اسلب
برای ظروف چند وجهی بهتر است قطعاتِ گِل برش بخورند و آماده شوند. گالری رزا ، زیر سیگاری های خود را با تکنیک اسلب درست می‌کند. برای ساختِ زیر سیگاری به دو ورقه گل نیاز داریم.
- ورقه‌ی اول دایره شکل است و قسمتِ کفِ زیر سیگاری را تشکیل می‌دهد. (می‌تواند هر فرمی باشد)
- ورقه‌ی دوم مستطیلی شکل است و به صورتِ نوار، دیواره‌ی زیر سیگاری را شامل می‌شود.
بخشِ اصلیِ ساخت ظروف چند وجهی و چند قطعه‌ای در تکنیک اسلب؛ اتصالِ ورقه ها به یکدیگر است. برای این کار لازم است با تکنیک کویل آشنایی داشته باشید و در جلسه آینده، به طور کامل به این مبحث می‌پردازیم.